Łostówka - nasza mała ojczyzna

Łostówka - wieś w południowo - zachodniej części powiatu limanowskiego, w gminie Mszana Dolna, rozciąga się na długości 9 km., nad rzeką/potokiem o tej samej nazwie, w dość wąskiej dolinie między Ćwilinem i Czarnym Działem od północy, a Ogorzałą i Ostrą od południa na wysokości ok. 480 - 560m npm. 
Położona w Karpatach Zachodnich, w Beskidzie Wysokim, a dokładniej w Beskidzie Wyspowym. Od strony wschodniej graniczy z gminą Dobra (wieś Wilczyce), od strony południowej z wioskami Łętowe, Mszana Górna, od zachodu z miastem Mszana Dolna, a od północy z miejscowością Kasina Wielka. Zajmuje ogółem 1496,82ha, w tym użytki rolne 991,93ha i lasy 504,89ha. Zamieszkuje ją 1414 mieszkańców, co stanowi 8,5% ludności gminy Mszana Dolna.
Administracyjnie Łostówka jest jedną z dziewięciu wiosek wchodzących w skład gminy Mszana Dolna, powiat Limanowa, województwo małopolskie. 

Pierwsza wzmianka o Łostówce pochodzi z roku 1254, w tymże to roku w dokumencie tzw. " Kodeksie Małopolskim" datowanym 10 maja 1254r., zapis dotyczący naszej okolicy podaje: "...wsie, które wymieniono z tymi rzekami Słona, Stradoma, Miedżwiedzia, Kasina, która wypływa ze Śnieżnicy, Mszena, Włostowa, która wpływa do Mszeny razem z Wierzbową, Kuna Wielka również Kuna Mała, podobnie płynie. Również Witowy Dział..." Teren dzisiejszej gminy Mszana Dolna był zasiedlany z kierunku północnego począwszy od X w. Intensywność osiedlania wzrosła w XIII w. co było związane z przybyciem Cystersów do Ludźmierza i nadanie zakonowi prawa lokacji miast i wsi na polskim i magdeburskim. Najstarszą miejscowością na tym terenie jest Mszana Dolna wspominana w dokumencie z 1254 r., a lokowana ponownie w 1345r. W XV w. w związku z "Wędrówką Ludów" łukiem Karpat przywędrowała ludność bałkańska: pasterze wołoscy i rumuńscy. 

Przez cały czas od lokacji/powstania miejscowości Łostówka była związana z parafią Mszana Dolna i tak jest po dzień dzisiejszy, wydaje się także, że Łostówka na przestrzeni stuleci należy do tzw. Klucza Porębskiego, którego dzieje związane są ze znanymi rodami polskimi Ratołdów ze Skrzydlnej, Pieniążków, Potockich, Lubomirskich. Ostatnim właścicielem Klucza był hrabia Wodzicki.
Jedna z najstarszych zachowanych ksiąg parafialnych parafii Mszana Dolna, Liber naturom, odnotowuje pod datą 2 May 1636 "Tomas Sutor et Regina Kuczayka de Lostowka" 

Późniejsze źródło, czyli protokół wizytacyjny prepozyta tarnowskiego księdza Kazimierskiego z roku 1595 / ex actis visitationis Casimirscianae de Anno 1595 / znajdujący się w archiwach parafii Mszana Dolna, wymienia jakie wsie należały do parafii Mszańskiej; tj., Mszana Dolna, Górna, Mieścisko, Słonka, Łostówka, Łętowe, Witów, Konina, Niedźwiedź, Poręba Wielka, Podobin, Olszówka, Raba Niżna, Glisne, Kasinka i jakie ponoszą opłaty na rzecz parafii. Podobnie jak i inne miejscowości, ma Łostówka swoją historię wplecioną w burzliwe dzieje naszego kraju, tę historię i losy ludzi tu mieszkających trudno odtworzyć, z powodu upływu czasu, braku dokumentów i tekstów źródłowych, te które do tej pory udało się odnaleźć rzucają trochę światła na to, co działo się dawniej. Być może znajdą się inne dokumenty, które dadzą więcej wiadomości o czasach minionych. 

W drugiej połowie XVIII w i później kiedy Polski nie ma na mapach Europy, Małopolska /w tym także Łostówka/, znajduje się w granicach cesarstwa Austriackiego, a później Austro - Węgierskiego. "Skorowidz Gminny Galicyi, Wiedeń 1907 s. 334; S.Chanderys zawiera następujące dane - Łostówka: wieś, gmina, 1900: mieszk. 915, domów 158, szkoła" 

Ludzie żyją i pracują na ziemi, na ziemi trudnej i skalnej, gdzie jak mówią siejąc zboże "brat brata przynosi", za chlebem wędrują na Węgry, do Danii i do innych bogatszych krajów, wyjeżdżają do Ameryki. Służą w wojsku w różnych częściach Cesarstwa i walczą na wszystkich frontach.

W pierwszej połowie XIX w., Maria i Maciej Wojtyczka z synem Janem w Łostówce na osiedlu Wojtyczki fundują i budują kaplicę p/w Św. Barbary. Ukończona w 1833r., stoi po dzień dzisiejszy, kiedyś kryta gontem obecnie blachą dalej spełnia swoje zadanie i służy ludziom, stając się milczącym świadkiem mijających stuleci.

Zapis w Kronice Szkoły Podstawowej nr 2 im. Mikołaja Reja w Mszanie Dolnej mówi, że w 1883 r. gminy; Łostówka, Mszana Górna, Glisne i Kasinka w związku z tym, że w tych miejscowościach wybudowano i urządzono samodzielne szkoły. Szkoła w Łostówce była szkołą otwartą, pluralistyczną i tolerancyjną wspólnie chodziły do niej dzieci z całej Łostówki, także pochodzenia żydowskiego np. Ilaja i Estera Trauberman.

Niestety, do dnia dzisiejszego nie zachowała się, albo nie została odnaleziona kronika szkolna Szkoły Podstawowej w Łostówce z tamtego okresu. Z istniejących dokumentów wiadomo jednak, że pierwszą nauczycielka wymieniona z imienia i nazwiska była ucząca pod koniec XIX w. Antonina Dobrowolska. Zapisy z dzienników dowodzą również, że na początku obwodem szkolnym była objęta cała Łostówka. Wiemy, że była to szkoła drewniana, dwuizbowa z sienią pośrodku, kryta gontem, a pod koniec lat dwudziestych za patrona przyjęła Józefa Piłsudskiego. 

W okresie międzywojennym mimo trudności życia codziennego we wsi funkcjonuje sklep, szkoła, biblioteka gromadzka prowadzona przez Krakowskie Towarzystwo Oświaty Ludowej, a koło Stronnictwa Ludowego posiada własny sztandar. Nadchodzi okres Drugiej Wojny Światowej, kiedy znowu trzeba walczyć o kraj i Łostowianie walczą podobnie jak inni, na frontach wschodnich, zachodnich i są w oddziałach partyzanckich.
Pomimo wojny niektórym dzieciom udaje się zdobyć wykształcenie np. przyszły ksiądz Jasiek Fornal kilka lat po wojnie uczy się w seminarium duchownym w Krakowie razem z przyszłym księdzem profesorem Józefem Tischnerem, który potem w swojej "Historii filozofii po góralsku" jednemu z rozdziałów daje tytuł: "Arystoteles - Tadek Pudisz z Gronkowa tłumaczy Jaśkowi Fornalowi z Łostówki jako substancyje i przypadłoąć do kupy zgarnął ".

Po wojnie wiele rodzin w poszukiwaniu lepszego życia wyjeżdża na ziemie odzyskane, nie ma chyba rodziny i domu, aby ktoś nie wyjechał szczególnie w rejon Łomnicy, Jeleniej Góry, Wrocławia, wyjeżdżają także młodzi do pracy w Krakowie, przy budowie Nowej Huty, Warszawie, na Śląsk itp. W latach pięćdziesiątych założono Ochotniczą Staż Pożarną, w tym też czasie dr Sebastian Flisak prowadził tutaj badania etnograficzne związane z kulturą tutejszych górali, przez etnografów zwanych "zagórzanami". Prace te ukazały się w zeszytach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. W 1958 roku rozpoczęto budowę nowej szkoły, oddano ją do użytku 1968 i przez jakiś czas stanowiła w czasie wakacji ośrodek kolonijny dla pracowników Polskiej Agencji Prasowej.

W latach 1968 - 1972 wybudowano drogę asfaltową, która uzyskała status powiatowej. W 1972r zelektryfikowano Łostówkę, a wieś uzyskała połączenie autobusowe PKS z Krakowem, Limanową i Mszana Dolną. 

materiały zebrane przez Pana Jana Chorągwickiego